تسنيم/ يکي از مهمترين فلسفههاي شکلگيري مقطع آخرامان يا به تعبير غربي آن، آپوکاليپس (Apocalypse)، گرايش عموميِ مردم بسوي ارزشهاي ديني و انساني است تا از اين رهگذر، بسوي بسترسازي ظهور منجي که آن منجي، به باور ما امام عصر عجالله تعالي فرجه است، سوق داده شوند؛ زيرا در عصر حاضر با غلب? تکنولوژي بر دنيا و نيز غلب? انديشههاي الحادي بر افکار عمومي جهان، عموم مردم از ياد خدا و ارزشهاي آسماني غافل شدند. هر يک از ما به اين تجربه دست يافتيم زماني که در زندگي دچار دستانداز ميشويم و يا خدايي نکرده مبتلا به يک گرفتاري يا بيماري ميشويم، بيشتر از گذشته خدا را ياد ميکنيم و بيشتر از او مدد ميطلبيم، اما همين که آن چالش از ما دور ميشود، باز هم زندگي را به غفلت و دوري از ياد خدا ميگذرانيم. خداوند در آيه12 سور? يونس ميفرمايد «وَ إِذا مَسَّ الْإِنْسانَ الضُّرُّ دَعانا لِجَنْبِهِ أَوْ قاعِداً أَوْ قائِماً فَلَمَّا کَشَفْنا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ کَأَنْ لَمْ يَدْعُنا إِلى ضُرٍّ مَسَّهُ کَذلِکَ زُيِّنَ لِلْمُسْرِفينَ ما کانُوا يَعْمَلُون؛ و چون انسان را آسيبى رسد، ما را -به پهلو خوابيده يا نشسته يا ايستاده- مىخواند و زماني که گرفتاريش را برطرف کنيم، چنان مىرود که گويى ما را براى گرفتارياى که به او رسيده، نخوانده است. اين گونه براى اسرافکاران آنچه انجام مىدادند زينت داده شده است.»
فراگيري کرونا نمون? بسيار بارز از رويدادي بود که سبب شد مردم دنيا رو به درگاه خداوند بياورند؛ حال يا با دعا و يا هر نوع ابزار ديگري مثل نماز و يا حتي ياريرساني و مواسات به همنوعان. بنابراين در وراي هر حادثه تلخي، رشدي عمومي نهفته است. قبلاً نمونه آن را در حوادث تلخي همچون زله کرمانشاه و يا سيلهاي جاري در چند استان کشور مشاهده کرديم. به دنبال اين رويدادها گروههاي جهادي فراواني از قشر مردم شکل گرفت و هر فرد و گروهي وظيفه خود دانست به حد وسع خود خدمتي به آسيبديدگان و مصيبتزدگان کند. در واقع آنچه اهميت دارد، خالصسازي قلب مؤمنان و رشد استعدادهاي معنويِ نهفته در آنهاست؛ ديدگاهي که سالها قبل حضرت زينب (س) به عنوان تربيتيافت? مکتب وحي، در يک جمله به ما آموخت؛ آنجا که در دل مصائب فرمود «ما رأيتُ إلا جميلا»؛ چرا که ايشان از دل آتش نمروديان، بهشتي به وسعت آسمانها و زمين ميديد و ياراني که در اندک مدتي، به عاليترين درجه رشد دست يافتند.
با اين منظر، مقطع سخت آخرامان و آتش فتنههاي آن، از يک سو براي رشد پاکطينتان عالم و از ديگر سو جهت جداسازي دشمنان خدا و يا خبيثان از رديف مستعضفان عالم و پيوستن آنها در لشکر ابليس طراحي شده است؛ چرا که بهشت موعود خداوند برپا نميشود مگر آنکه انسانها از هر نوع رذيله پاک شوند و ابليسيان، همانها که اکنون ريختن خون بيگناهان را بر خود مباح ميشمارند، از صحفه روزگار محو شوند. امام کاظم در روايتي فرمود:
اي ابو اسحاق؛ به خدا سوگند، اين قضيه (ظهور قائم) اتفاق نميافتد تا آنکه شما از يکديگر متمايز شده (تُمَيَّزُوا) و مورد آزمايش و پالايش (تُمَحَّصُوا) قرار گيريد و از شما جز اندکي باقي نمانده باشد؛ سپس کف دستش را (به نشانه کمي افراد) متمايل کرد. أَمَا وَ اللَّهِ يَا أَبَا إِسْحَاقَ! مَا يَکُونُ ذَلِکَ حَتَّي تُمَيَّزُوا وَ تُمَحَّصُوا وَ حَتَّي لَا يَبْقَي مِنْکُمْ إِلَّا الْأَقَلُّ، ثُمَّ صَعَّرَ کَفَّهُ.
امام کاظم عليه السلام طي اين روايت، برنامهاي از برنامههاي خداوند براي مقطع آخرامان را معرفي ميکند که شامل «تمييز» و «تمحيص» است. تمييز به معناي فصل و جدا کردن است. تمحيص از ماد? محَصَ به معناي خالص کردن و تنقيه شيء است. عبارت «مَحَصْتُ الذهب و محصته» در وقتى است که من طلا را از ناخالصى خالص کنم و مواد زائدش را دور کنم. طبيعتاً چنين حالتي همراه با سختي و آتشي همراه خواهد بود.
اما دربار? خداوند در قبال بندگان، پاکسازي از هر عيب است؛ گفته ميشود مَحَصّ اللَّه العَبدَ مِن الذّنبِ؛ يعني خداوند بنده را از گناه پاک ميکند. اميرالمؤمنين عليهالسلام در روايتي ميفرمايد «يُمْحَصُ الناس فيها کما يُمْحَصُ ذَهَبُ المَعدِن مِنَ التّرابِ»؛ يعني خداوند مردم را از فتنه تمحيص ميکند، همچنان که طلاي معدن را از خاک تمحيص ميکند. پستَمْحِيصاينجا مانند تزکيه و تطهير است و از اينگونه الفاظ در دعا گفته ميشود «اللَّهُمَ مَحِّصْ عَنَّا ذُنُوبَنَا». خدايا گناهان را از ما بزداي.
اما درباره تمييز و تمحيص نياز است بيشتر بررسي کنيم.
الف) تمييز:
دربار? تمييز در آيات 178 و 179 سور? آلعمران ميخوانيم:
«وَ لا يَحْسَبَنَّ الَّذينَ کَفَرُوا أَنَّما نُمْلي لَهُمْ خَيْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّما نُمْلي لَهُمْ لِيَزْدادُوا إِثْماً وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهين»، «ما کانَ اللَّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنينَ عَلى ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتَّى يَميزَ الْخَبيثَ مِنَ الطَّيِّب .»
ترجمه: «و البته نبايد کسانى که کافر شدهاند تصور کنند اينکه به ايشان مهلت مىدهيم براى آنان نيت؛ ما فقط به ايشان مهلت مىدهيم تا بر گناه [خود] بيفزايند، و [آنگاه] عذابى خفتآور خواهند داشت. خدا بر آن نيست که مؤمنان را به اين [حالى] که شما بر آن هستيد، واگذارد، تا آنکه پليد را از پاک تمييز کند.»
در اين دو آيه، وعد? جداسازي خبيثان (بدطينتان) از پاکان (پاکطينتان) مطرح شده است که به طور قطع اين اتفاق به طور کامل رخ نداده و بر اساس اعتقاد ما بناست تا قبل از حکومت آرماني امام عصر عجل الله تعالي فرجه اين امر صورت گيرد. در اين باره عياشي در تفسير خود ذيل همان آي?179 سور? آلعمران از عجلان بن ابى صالح روايت کرده از امام صادق عليهالسلام شنيدم ميفرمود «روزها و شبها بپايان نميرسد تا اينکه صدايى از آسمان شنيده مىشود که ميگويد: اى پيروان حق، اى اهل باطل؛ از هم جدا شويد پس از هم جدا ميشوند. عرض کردم بعد از اين اعلام باز هم اهل حق و باطل به هم مخلوط ميشوند؟ فرمود: نه؛ خداوند در قرآن ميفرمايد:ما کانَ اللَّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلى ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتَّى يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّب.»
ب) تمحيص
همان طور که مطرح شد در بين افراد مثبت (در اينجا اهل ايمان) صورت ميگيرد. در اين باره خداوند در دو آيه سخن ميگويد:
آي? اول: 140 و 141 سور? آلعمران:
«إِنْ يَمْسَسْکُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِثْلُهُ وَ تِلْکَ الْأَيَّامُ نُداوِلُها بَيْنَ النَّاسِ وَ لِيَعْلَمَ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا وَ يَتَّخِذَ مِنْکُمْ شُهَداءَ وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ الظَّالِمين»
اگر به شما آسيبى رسيده، آن قوم را نيز آسيبى نظير آن رسيد؛ و ما اين روزها[ى شکست و پيروزى] را ميان مردم به نوبت مىگردانيم [تا آنان پند گيرند] و خداوند کسانى را که [واقعاً] ايمان آوردهاند معلوم بدارد، و از ميان شما گواهانى بگيرد و خداوند ستمکاران را دوست نمىدارد.
«وَ لِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا وَ يَمْحَقَ الْکافِرينَ» تا خدا کسانى را که ايمان آوردهاند خالص و کافران را [به تدريج] نابود کند.»
آي? دوم: آيه154 آلعمران است؛ آنجا که خداوند از گروهي از مسلماناني سخن ميگويد که در يکي از نبردها قلبشان مورد آزمون قرار ميگيرد و به خداوند گمان نا روا ميبرند؛ بعد خداوند در انتها ميفرمايد « . قُلْ لَوْ کُنْتُمْ في بُيُوتِکُمْ لَبَرَزَ الَّذينَ کُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقَتْلُ إِلى مَضاجِعِهِمْ وَ لِيَبْتَلِيَ اللَّهُ ما في صُدُورِکُمْ وَ لِيُمَحِّصَ ما في قُلُوبِکُمْ وَ اللَّهُ عَليمٌ بِذاتِ الصُّدُور؛ اگر شما در خانههاى خود هم بوديد، کسانى که کشته شدن بر آنان نوشته شده، قطعاً [با پاى خود] به سوى قتلگاههاى خويش مىرفتند. و [اينها] براى اين است که خداوند، آنچه را در دلهاى شماست، [در عمل] بيازمايد؛ و آنچه را در قلبهاى شماست، پاک کند؛ و خدا به راز سينهها آگاه است.»
در اين دو آيه، خداوند حداقل سه حکمت از فلسف? گردش ايام براي مردم در بين شاهان و حاکمان را برگزيدن اهل ايمان از بين آنها، تمحيص اهل ايمان و نيز نابودي و سرکوب کافران معرفي کرده است که قطعاً به صورت تدريجي و در طي زمان و اوج آن، در عصر ظهور امام عصر عجل الله تعالي فرجه شکل ميگيرد.
در روايتي جابر بن عبدالله از پيامبر صلي الله عليه و آله پرسيد: آيا قائمى که از فرزندان توست غيبت دارد؟ حضرت با اشاره به آيه141 سوره آلعمران فرمود: به خدا چنين است وَ لِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ يَمْحَقَ الْکافِرِين؛ تا در آن غيبت مؤمنان باز شناخته شده و کافران نابود شوند. بعد فرمود يَا جَابِرُ إِنَّ هَذَا الْأَمْرَ أَمْرٌ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ وَ سِرٌّ مِنْ سِرِّ اللَّهِ مَطْوِيٌّ عَنْ عِبَادِ اللَّهِ فَإِيَّاکَ وَ الشَّکَّ فِيهِ فَإِنَّ الشَّکَّ فِي أَمْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کُفْرٌ. اى جابر، اين امر از امور الهى و سرّى از اسرار ربوبى و مستور از بندگان خدا است، مبادا در آن شکّ کنى که شکّ در امر خداى تعالى کفر است. (کمال الدين و تمام النعمة، ج1، ص288)
از عبارتحَتَّي لَا يَبْقَي مِنْکُمْ إِلَّا الْأَقَلُّ بر ميآيد که امر ظهور بند به تعداد فراوان ياران نيست بلکه مسئل? اصلي، رشد ياوران است هرچند اندک باشند؛ يکي از اين دستهجات ياوران ظهور، گروهي به نام امة معدودهاند که خداوند عذاب کافران را در گروي تشکيل چنين گروهي قرار داده است (وَ لَئِنْ أَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إِلى أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ .) (8 سوره هود) همچنان که (معدود) در مورد چيز کم و اندک به کار ميرود.
آخرين خبر/ هرساله، صدها برنامه جديد در فروشگاههاي برنامه رونمايي ميشوند. بسياري از اين برنامهها ميتوانند به بهبود زندگي روزمره ما ازجمله آموزش، سرگرمي، سلامتي و. کمک کنند. درحاليکه بسياري از اين برنامهها مفيد و بيخطر هستند اما بسياري از آنها هم ميتوانند تهديدي براي کودکانتان باشد.
درحاليکه برخي افراد از رسانههاي اجتماعي بهعنوان راهي براي دسترسي و ارتباط با ديگران استفاده ميکنند، ما بايد مراقب کودکانمان در استفاده از اين شبکههاي مجازي باشيم زيرا رسانههاي اجتماعي ميتوانند راه را براي ورود به محتواي مضر مانند و، خودآزاري، خودکشي و. باز کنند. بهعنوان والدين وظيفه ما اين است که از کودکان خود در برابر خطرات و تهديدات فضاي مجازي که نهتنها به حريم خصوصي بچهها بلکه به زندگي آنها آسيب ميرساند، محافظت کنيم.
جالب است بدانيد که بسياري از کودکان و نوجواناني که از رسانههاي اجتماعي استفاده ميکنند، اعتراف کردهاند که براي استفاده از برنامهها و شبکههاي اجتماعي موارد زير را تجربه کردهاند:
- افرادي غريبه با آنها تماس گرفته و يا به آنها پيام دادهاند که باعث شده آنها احساس ترس، نگراني يا اضطراب کنند.
-تقريباً نيمي از نوجوانان (47%) گزارش دادهاند که بهصورت آنلاين پيامهاي تهديدآميز يا غيراخلاقي دريافت کردهاند.
-تصاوير جنسي را از طريق تبليغات، فيلم و عکسهايي که متناسب با سن آنها نيست، ديدهاند.
-براي دسترسي به وبسايتها و برنامهها، سنشان را بهدروغ وارد کردهاند.
گزارشي در سال 2016 از مرکز تحقيقات زورگويي سايبري نشان داد که 33,8% کودکان بين سنين 12 تا 17 سال در طول زندگي خود قرباني مزاحت اينترنتي شدهاند. دختران (40,6%) بيشتر قرباني آزار و اذيت اينترنتي در مقابل پسران (28,8%) ميشوند. همچنين از ميان شبکههاي اجتماعي، اينستاگرام بيشترين گزارش را در مورد کودکان و نوجواناني که مزاحمت اينترنتي را تجربه کردهاند، دارد.
والدين غالباً بدون توجه به عواقب احتمالي شبکههاي مجازي، کودکان را بدون نظارت در اين فضاي پرخطر رها ميکنند و اين جاي تأسف دارد زيرا آزار و اذيت اينترنتي و تماشاي تصاوير و فيلمهاي در اين فضا ميتواند منجر به اثرات منفي قابلتوجه و طولانيمدت مانند اضطراب، افسردگي، احساس نااميدي، استرس زياد و خودکشي شود.
به خاطر داشته باشيد که هيچ برنامهاي بهخوديخود خطري ندارد اما بسياري از آنها فرصتي را براي کودکان ايجاد ميکنند تا از گزينههاي نامناسب استفاده کرده و فرزندان شما را در معرض طيف وسيعي از پيامهاي جنسي و ناخواسته قرار دهند. در ادامه با پرطرفدارترين و درعينحال پرخطرترين اين برنامهها آشنا شويد:
لايکي
لايکي يک شبکه اجتماعي جديد ساخته کشور سنگاپور و توسعهيافته کشور چين است که براي ساختن دابسمش، ويرايش و تنظيم فيلم بهصورت حرفهاي استفاده ميشود. متأسفانه بيشتر رنج سني اين شبکه اجتماعي را کودک و نوجوان تشکيل ميدهد. اين شبکه اجتماعي در ايران است ولي افراد بهراحتي با شکن وارد لايکي ميشوند. لايکي يک برنامه فيلممحور است که نوجوان فيلمي کوتاه از خود ميگيرد، تدوين ميکند و با ديگران به اشتراک ميگذارد. اين برنامه آنقدر بين کودک و نوجوان محبوبيت پيداکرده که حتي اينستاگرام به دنبال خريد آن است. يکي از آسيبهاي جدي اين نرمافزار اين است که لايکها سطح دارد يعني اگر لايک و کامنت زياد داشته باشيد به سطح بالاتر رفته و الماس دريافت ميکنيد؛ هرچه الماسها بيشتر شود ميتوانيد بهصورت ارزها و پولهاي ديجيتال آنها رو بفروشيد و منبع درآمدي کسب کنيد. اين مسئله باعث شده تا کودکان و نوجوانان براي جمعکردن لايک و فالور دست به عرياننمايي بزنند. متأسفانه در کشور هيچ قانوني براي فضاهاي مجازي لايکي نداريم.
يوتيوب
يوتيوب يکي از برنامههاي پرطرفدار در ميان تمام ردههاي سني است. اين برنامه در سال 2005 شروع به کار کرد و آنقدر در بين بچهها محبوب بود که در سال 2015 اين وبسايت تصميم گرفت YouTube Kids را مخصوص کودکان ايجاد کند اما از بدو تأسيس با مشکلاتي روبرو شد. YouTube مطالب مربوط به بزرگسالان را از محتواي مربوط به بچهها جدا ميکند و محتواي کودکان را به YouTube Kids ميفرستد اما از زمان آغاز به کار، کاربران متوجه محتواهاي نامناسبي مانند کارتونهاي جنسي، شخصيتهايي با رفتارهاي خطرناک، مکالمات صريح بزرگسالان درباره و گرافي- خودکشي و خشونت خانوادگي شدند. اين برنامه در تمام ديوايسها ازجمله موبايل، لب تاپ، کامپيوتر و حتي تلويزيونها هوشمند از طريق شکن قابلدسترسي است. اگرچه غالباً کودکان از يوتيوب براي پيدا کردن فيلم، بازي، دستورالعمل ساخت کاردستي و. استفاده ميکنند اما محتواهاي غيراخلاقي و نظرات و انتقادات رکيک کاربران در مورد فيلمها، چيزهايي است که قابلکنترل نبوده و کودکان ممکن است به آنها دسترسي پيدا کنند.
واتساپ
اين اپليکشين راهي ارتباطي براي ارسال پيام متني، صوتي و تصويري است. اين اپليکيشن قابليتي براي کنترل کردن سن کاربر ندارد و هنگام ثبت حساب کاربري فقط از افراد شماره تلفن ميخواهد. به همين دليل بسياري از کودکان بدون محدوديت سني در اين شبکه حضور دارند و ميزان استفاده از اين نرمافزار در دوران شيوع کرونا و تحصيل اينترنتي بيشتر شده است. از ديگر معايب اين اپليکيشن اين است که در قسمت تنظيمات آن گزينهاي براي کنترل محتوا توسط والدين وجود ندارد. همچنين درصورتيکه عکس و ويديوي نامناسبي براي کودک ارسال شود، امکان گزارش آن وجود ندارد.
اسکايپ
اسکايپ يکي از قديميترين برنامههاي کاربردي بدون براي برقراري تماس تصويري و صوتي است. يکي از بزرگترين نقاط ضعف اين اپليکيشن که نهتنها براي کودکان بلکه براي بزرگسالان هم خطرناک است، ضعف امنيتي اين برنامه است. بهگونهاي که اين برنامه دستگاه را در اختيار هکر قرار داده و هکرها در صورت استفاده از اين باگ ميتوانند به تمام بخشهاي سيستمعامل دسترسي کامل داشته باشند.
اينستاگرام
اينستاگرام يکي ديگر از شبکههاي اجتماعي پرطرفدار و بدون در ايران است که کاربران ميتوانند تصاوير خود را ويرايش کرده و با ديگران به اشتراک بگذارند و با دريافت لايک و کامنت نظر ديگران را درباره خودشان جويا شوند. طبق تحقيقات انجمن بهداشت عمومي (Royal Society for Public Health) اينستاگرام بهعنوان بدترين و مضرترين شبکه اجتماعي پرکاربرد در دنيا لقب گرفته است. از معايب اين شبکه اجتماعي براي کودکان ميتوان به مشاهده تصاوير مستهجن و کامنتهاي غيراخلاقي، برقراري روابط خطرناک و خارج از عرف با افراد ناشناس، انتشار تصاوير نامعقول، نيتي از زيبايي خود و. اشاره کرد.
تلگرام
بر اساس تحقيقات شرکت نوين هاب، تلگرام باوجود بودن يکي از محبوبترين شبکههاي اجتماعي ايرانيان است. باوجودآنکه محدوديت سني براي استفاده از تلگرام 16 سال است اما هيچ راهي براي کنترل سن در اين برنامه وجود ندارد. تلگرام قابليت اشتراک تصاوير، فايل صوتي، متن و تشکيل گروه را دارد. يکي از خطرات مهم تلگرام براي کودکان چتهاي مخفي و گفتگوهايي است که بعد از مدتي ناپديد ميشوند. اين يعني کودک ميتواند با افراد ناشناسي صحبت کند و بعد هيچ ردي از آن مکالمات باقي نماند. همچنين بازنشر پيامها از گروههاي مختلف حاوي نام کاربري است؛ يعني اگر کودک شما پيامي را بازنشر کند، حساب کاربري او در اختيار ديگران قرارگرفته و افراد غريبه ميتوانند از اين طريق با کودک شما ارتباط برقرار کرده و او را مورد آزار و اذيت و سوءاستفاده جنسي قرار دهند. امکان پاک کردن پيام از گروه و يا گفتگوهاي دونفره از ويژگيهاي ديگري است که اين برنامه را براي کودکان خطرناکتر کرده و امکان کنترل والدين را تقريباً به صفر ميرساند.
نويسنده : هدي سادات پاکنهاد
آخرين خبر/ هرساله، صدها برنامه جديد در فروشگاههاي برنامه رونمايي ميشوند. بسياري از اين برنامهها ميتوانند به بهبود زندگي روزمره ما ازجمله آموزش، سرگرمي، سلامتي و. کمک کنند. درحاليکه بسياري از اين برنامهها مفيد و بيخطر هستند اما بسياري از آنها هم ميتوانند تهديدي براي کودکانتان باشد.
درحاليکه برخي افراد از رسانههاي اجتماعي بهعنوان راهي براي دسترسي و ارتباط با ديگران استفاده ميکنند، ما بايد مراقب کودکانمان در استفاده از اين شبکههاي مجازي باشيم زيرا رسانههاي اجتماعي ميتوانند راه را براي ورود به محتواي مضر مانند و، خودآزاري، خودکشي و. باز کنند. بهعنوان والدين وظيفه ما اين است که از کودکان خود در برابر خطرات و تهديدات فضاي مجازي که نهتنها به حريم خصوصي بچهها بلکه به زندگي آنها آسيب ميرساند، محافظت کنيم.
جالب است بدانيد که بسياري از کودکان و نوجواناني که از رسانههاي اجتماعي استفاده ميکنند، اعتراف کردهاند که براي استفاده از برنامهها و شبکههاي اجتماعي موارد زير را تجربه کردهاند:
- افرادي غريبه با آنها تماس گرفته و يا به آنها پيام دادهاند که باعث شده آنها احساس ترس، نگراني يا اضطراب کنند.
-تقريباً نيمي از نوجوانان (47%) گزارش دادهاند که بهصورت آنلاين پيامهاي تهديدآميز يا غيراخلاقي دريافت کردهاند.
-تصاوير جنسي را از طريق تبليغات، فيلم و عکسهايي که متناسب با سن آنها نيست، ديدهاند.
-براي دسترسي به وبسايتها و برنامهها، سنشان را بهدروغ وارد کردهاند.
گزارشي در سال 2016 از مرکز تحقيقات زورگويي سايبري نشان داد که 33,8% کودکان بين سنين 12 تا 17 سال در طول زندگي خود قرباني مزاحت اينترنتي شدهاند. دختران (40,6%) بيشتر قرباني آزار و اذيت اينترنتي در مقابل پسران (28,8%) ميشوند. همچنين از ميان شبکههاي اجتماعي، اينستاگرام بيشترين گزارش را در مورد کودکان و نوجواناني که مزاحمت اينترنتي را تجربه کردهاند، دارد.
والدين غالباً بدون توجه به عواقب احتمالي شبکههاي مجازي، کودکان را بدون نظارت در اين فضاي پرخطر رها ميکنند و اين جاي تأسف دارد زيرا آزار و اذيت اينترنتي و تماشاي تصاوير و فيلمهاي در اين فضا ميتواند منجر به اثرات منفي قابلتوجه و طولانيمدت مانند اضطراب، افسردگي، احساس نااميدي، استرس زياد و خودکشي شود.
به خاطر داشته باشيد که هيچ برنامهاي بهخوديخود خطري ندارد اما بسياري از آنها فرصتي را براي کودکان ايجاد ميکنند تا از گزينههاي نامناسب استفاده کرده و فرزندان شما را در معرض طيف وسيعي از پيامهاي جنسي و ناخواسته قرار دهند. در ادامه با پرطرفدارترين و درعينحال پرخطرترين اين برنامهها آشنا شويد:
لايکي
لايکي يک شبکه اجتماعي جديد ساخته کشور سنگاپور و توسعهيافته کشور چين است که براي ساختن دابسمش، ويرايش و تنظيم فيلم بهصورت حرفهاي استفاده ميشود. متأسفانه بيشتر رنج سني اين شبکه اجتماعي را کودک و نوجوان تشکيل ميدهد. اين شبکه اجتماعي در ايران است ولي افراد بهراحتي با شکن وارد لايکي ميشوند. لايکي يک برنامه فيلممحور است که نوجوان فيلمي کوتاه از خود ميگيرد، تدوين ميکند و با ديگران به اشتراک ميگذارد. اين برنامه آنقدر بين کودک و نوجوان محبوبيت پيداکرده که حتي اينستاگرام به دنبال خريد آن است. يکي از آسيبهاي جدي اين نرمافزار اين است که لايکها سطح دارد يعني اگر لايک و کامنت زياد داشته باشيد به سطح بالاتر رفته و الماس دريافت ميکنيد؛ هرچه الماسها بيشتر شود ميتوانيد بهصورت ارزها و پولهاي ديجيتال آنها رو بفروشيد و منبع درآمدي کسب کنيد. اين مسئله باعث شده تا کودکان و نوجوانان براي جمعکردن لايک و فالور دست به عرياننمايي بزنند. متأسفانه در کشور هيچ قانوني براي فضاهاي مجازي لايکي نداريم.
يوتيوب
يوتيوب يکي از برنامههاي پرطرفدار در ميان تمام ردههاي سني است. اين برنامه در سال 2005 شروع به کار کرد و آنقدر در بين بچهها محبوب بود که در سال 2015 اين وبسايت تصميم گرفت YouTube Kids را مخصوص کودکان ايجاد کند اما از بدو تأسيس با مشکلاتي روبرو شد. YouTube مطالب مربوط به بزرگسالان را از محتواي مربوط به بچهها جدا ميکند و محتواي کودکان را به YouTube Kids ميفرستد اما از زمان آغاز به کار، کاربران متوجه محتواهاي نامناسبي مانند کارتونهاي جنسي، شخصيتهايي با رفتارهاي خطرناک، مکالمات صريح بزرگسالان درباره و گرافي- خودکشي و خشونت خانوادگي شدند. اين برنامه در تمام ديوايسها ازجمله موبايل، لب تاپ، کامپيوتر و حتي تلويزيونها هوشمند از طريق شکن قابلدسترسي است. اگرچه غالباً کودکان از يوتيوب براي پيدا کردن فيلم، بازي، دستورالعمل ساخت کاردستي و. استفاده ميکنند اما محتواهاي غيراخلاقي و نظرات و انتقادات رکيک کاربران در مورد فيلمها، چيزهايي است که قابلکنترل نبوده و کودکان ممکن است به آنها دسترسي پيدا کنند.
واتساپ
اين اپليکشين راهي ارتباطي براي ارسال پيام متني، صوتي و تصويري است. اين اپليکيشن قابليتي براي کنترل کردن سن کاربر ندارد و هنگام ثبت حساب کاربري فقط از افراد شماره تلفن ميخواهد. به همين دليل بسياري از کودکان بدون محدوديت سني در اين شبکه حضور دارند و ميزان استفاده از اين نرمافزار در دوران شيوع کرونا و تحصيل اينترنتي بيشتر شده است. از ديگر معايب اين اپليکيشن اين است که در قسمت تنظيمات آن گزينهاي براي کنترل محتوا توسط والدين وجود ندارد. همچنين درصورتيکه عکس و ويديوي نامناسبي براي کودک ارسال شود، امکان گزارش آن وجود ندارد.
اسکايپ
اسکايپ يکي از قديميترين برنامههاي کاربردي بدون براي برقراري تماس تصويري و صوتي است. يکي از بزرگترين نقاط ضعف اين اپليکيشن که نهتنها براي کودکان بلکه براي بزرگسالان هم خطرناک است، ضعف امنيتي اين برنامه است. بهگونهاي که اين برنامه دستگاه را در اختيار هکر قرار داده و هکرها در صورت استفاده از اين باگ ميتوانند به تمام بخشهاي سيستمعامل دسترسي کامل داشته باشند.
اينستاگرام
اينستاگرام يکي ديگر از شبکههاي اجتماعي پرطرفدار و بدون در ايران است که کاربران ميتوانند تصاوير خود را ويرايش کرده و با ديگران به اشتراک بگذارند و با دريافت لايک و کامنت نظر ديگران را درباره خودشان جويا شوند. طبق تحقيقات انجمن بهداشت عمومي (Royal Society for Public Health) اينستاگرام بهعنوان بدترين و مضرترين شبکه اجتماعي پرکاربرد در دنيا لقب گرفته است. از معايب اين شبکه اجتماعي براي کودکان ميتوان به مشاهده تصاوير مستهجن و کامنتهاي غيراخلاقي، برقراري روابط خطرناک و خارج از عرف با افراد ناشناس، انتشار تصاوير نامعقول، نيتي از زيبايي خود و. اشاره کرد.
تلگرام
بر اساس تحقيقات شرکت نوين هاب، تلگرام باوجود بودن يکي از محبوبترين شبکههاي اجتماعي ايرانيان است. باوجودآنکه محدوديت سني براي استفاده از تلگرام 16 سال است اما هيچ راهي براي کنترل سن در اين برنامه وجود ندارد. تلگرام قابليت اشتراک تصاوير، فايل صوتي، متن و تشکيل گروه را دارد. يکي از خطرات مهم تلگرام براي کودکان چتهاي مخفي و گفتگوهايي است که بعد از مدتي ناپديد ميشوند. اين يعني کودک ميتواند با افراد ناشناسي صحبت کند و بعد هيچ ردي از آن مکالمات باقي نماند. همچنين بازنشر پيامها از گروههاي مختلف حاوي نام کاربري است؛ يعني اگر کودک شما پيامي را بازنشر کند، حساب کاربري او در اختيار ديگران قرارگرفته و افراد غريبه ميتوانند از اين طريق با کودک شما ارتباط برقرار کرده و او را مورد آزار و اذيت و سوءاستفاده جنسي قرار دهند. امکان پاک کردن پيام از گروه و يا گفتگوهاي دونفره از ويژگيهاي ديگري است که اين برنامه را براي کودکان خطرناکتر کرده و امکان کنترل والدين را تقريباً به صفر ميرساند.
نويسنده : هدي سادات پاکنهاد
درباره این سایت