آخرين خبر/ هرساله، صدها برنامه جديد در فروشگاه‌هاي برنامه رونمايي مي‌شوند. بسياري از اين برنامه‌ها مي‌توانند به بهبود زندگي روزمره ما ازجمله آموزش، سرگرمي، سلامتي و. کمک کنند. درحالي‌که بسياري از اين برنامه‌ها مفيد و بي‌خطر هستند اما بسياري از آن‌ها هم مي‌توانند تهديدي براي کودکانتان باشد.

درحالي‌که برخي افراد از رسانه‌هاي اجتماعي به‌عنوان راهي براي دسترسي و ارتباط با ديگران استفاده مي‌کنند، ما بايد مراقب کودکانمان در استفاده از اين شبکه‌هاي مجازي باشيم زيرا رسانه‌هاي اجتماعي مي‌توانند راه را براي ورود به محتواي مضر مانند و، خودآزاري، خودکشي و. باز کنند. به‌عنوان والدين وظيفه ما اين است که از کودکان خود در برابر خطرات و تهديدات فضاي مجازي که نه‌تنها به حريم خصوصي بچه‌ها بلکه به زندگي آن‌ها آسيب مي‌رساند، محافظت کنيم.

جالب است بدانيد که بسياري از کودکان و نوجواناني که از رسانه‌هاي اجتماعي استفاده مي‌کنند، اعتراف کرده‌اند که براي استفاده از برنامه‌ها و شبکه‌هاي اجتماعي موارد زير را تجربه کرده‌اند:
- افرادي غريبه با آن‌ها تماس گرفته و يا به آن‌ها پيام داده‌اند که باعث شده آن‌ها احساس ترس، نگراني يا اضطراب کنند.
-تقريباً نيمي از نوجوانان (47%) گزارش داده‌اند که به‌صورت آنلاين پيام‌هاي تهديدآميز يا غيراخلاقي دريافت کرده‌اند.
-تصاوير جنسي را از طريق تبليغات، فيلم و عکس‌هايي که متناسب با سن آن‌ها نيست، ديده‌اند.
-براي دسترسي به وب‌سايت‌ها و برنامه‌ها، سنشان را به‌دروغ وارد کرده‌اند.

گزارشي در سال 2016 از مرکز تحقيقات زورگويي سايبري نشان داد که 33,8% کودکان بين سنين 12 تا 17 سال در طول زندگي خود قرباني مزاحت اينترنتي شده‌اند. دختران (40,6%) بيشتر قرباني آزار و اذيت اينترنتي در مقابل پسران (28,8%) مي‌شوند. همچنين از ميان شبکه‌هاي اجتماعي، اينستاگرام بيشترين گزارش را در مورد کودکان و نوجواناني که مزاحمت اينترنتي را تجربه کرده‌اند، دارد.
والدين غالباً بدون توجه به عواقب احتمالي شبکه‌هاي مجازي، کودکان را بدون نظارت در اين فضاي پرخطر رها مي‌کنند و اين جاي تأسف دارد زيرا آزار و اذيت اينترنتي و تماشاي تصاوير و فيلم‌هاي در اين فضا مي‌تواند منجر به اثرات منفي قابل‌توجه و طولاني‌مدت مانند اضطراب، افسردگي، احساس نااميدي، استرس زياد و خودکشي شود.
به خاطر داشته باشيد که هيچ برنامه‌اي به‌خودي‌خود خطري ندارد اما بسياري از آن‌ها فرصتي را براي کودکان ايجاد مي‌کنند تا از گزينه‌هاي نامناسب استفاده کرده و فرزندان شما را در معرض طيف وسيعي از پيام‌هاي جنسي و ناخواسته قرار دهند. در ادامه با پرطرفدارترين و درعين‌حال پرخطرترين اين برنامه‌ها آشنا شويد:

لايکي
لايکي يک شبکه اجتماعي جديد ساخته کشور سنگاپور و توسعه‌يافته کشور چين است که براي ساختن دابسمش، ويرايش و تنظيم فيلم به‌صورت حرفه‌اي استفاده مي‌شود. متأسفانه بيشتر رنج سني اين شبکه اجتماعي را کودک و نوجوان تشکيل مي‌دهد. اين شبکه اجتماعي در ايران است ولي افراد به‌راحتي با شکن وارد لايکي مي‌شوند. لايکي يک برنامه فيلم‌محور است که نوجوان فيلمي کوتاه از خود مي‌گيرد، تدوين مي‌کند و با ديگران به اشتراک مي‌گذارد. اين برنامه آن‌قدر بين کودک و نوجوان محبوبيت پيداکرده که حتي اينستاگرام به دنبال خريد آن است. يکي از آسيب‌هاي جدي اين نرم‌افزار اين است که لايک‌ها سطح دارد يعني اگر لايک و کامنت زياد داشته باشيد به سطح بالاتر رفته و الماس دريافت مي‌کنيد؛ هرچه الماس‌ها بيشتر شود مي‌توانيد به‌صورت ارزها و پول‌هاي ديجيتال آن‌ها رو بفروشيد و منبع درآمدي کسب کنيد. اين مسئله باعث شده تا کودکان و نوجوانان براي جمع‌کردن لايک و فالور دست به عريان‌نمايي بزنند. متأسفانه در کشور هيچ قانوني براي فضاهاي مجازي لايکي نداريم.

يوتيوب
يوتيوب يکي از برنامه‌هاي پرطرفدار در ميان تمام رده‌هاي سني است. اين برنامه در سال 2005 شروع به کار کرد و آن‌قدر در بين بچه‌ها محبوب بود که در سال 2015 اين وب‌سايت تصميم گرفت YouTube Kids را مخصوص کودکان ايجاد کند اما از بدو تأسيس با مشکلاتي روبرو شد. YouTube مطالب مربوط به بزرگ‌سالان را از محتواي مربوط به بچه‌ها جدا مي‌کند و محتواي کودکان را به YouTube Kids مي‌فرستد اما از زمان آغاز به کار، کاربران متوجه محتواهاي نامناسبي مانند کارتون‌هاي جنسي، شخصيت‌هايي با رفتارهاي خطرناک، مکالمات صريح بزرگ‌سالان درباره و گرافي- خودکشي و خشونت خانوادگي شدند. اين برنامه در تمام ديوايس‌ها ازجمله موبايل، لب تاپ، کامپيوتر و حتي تلويزيون‌ها هوشمند از طريق شکن قابل‌دسترسي است. اگرچه غالباً کودکان از يوتيوب براي پيدا کردن فيلم، بازي، دستورالعمل ساخت کاردستي و. استفاده مي‌کنند اما محتواهاي غيراخلاقي و نظرات و انتقادات رکيک کاربران در مورد فيلم‌ها، چيزهايي است که قابل‌کنترل نبوده و کودکان ممکن است به آن‌ها دسترسي پيدا کنند.

واتس‌اپ
اين اپليکشين راهي ارتباطي براي ارسال پيام متني، صوتي و تصويري است. اين اپليکيشن قابليتي براي کنترل کردن سن کاربر ندارد و هنگام ثبت حساب کاربري فقط از افراد شماره تلفن مي‌خواهد. به همين دليل بسياري از کودکان بدون محدوديت سني در اين شبکه حضور دارند و ميزان استفاده از اين نرم‌افزار در دوران شيوع کرونا و تحصيل اينترنتي بيشتر شده است. از ديگر معايب اين اپليکيشن اين است که در قسمت تنظيمات آن گزينه‌اي براي کنترل محتوا توسط والدين وجود ندارد. همچنين درصورتي‌که عکس و ويديوي نامناسبي براي کودک ارسال شود، امکان گزارش آن وجود ندارد.

اسکايپ
اسکايپ يکي از قديمي‌ترين برنامه‌هاي کاربردي بدون براي برقراري تماس تصويري و صوتي است. يکي از بزرگ‌ترين نقاط ضعف اين اپليکيشن که نه‌تنها براي کودکان بلکه براي بزرگ‌سالان هم خطرناک است، ضعف امنيتي اين برنامه است. به‌گونه‌اي که اين برنامه دستگاه را در اختيار هکر قرار داده و هکرها در صورت استفاده از اين باگ مي‌توانند به تمام بخش‌هاي سيستم‌عامل دسترسي کامل داشته باشند.

اينستاگرام
اينستاگرام يکي ديگر از شبکه‌هاي اجتماعي پرطرفدار و بدون در ايران است که کاربران مي‌توانند تصاوير خود را ويرايش کرده و با ديگران به اشتراک بگذارند و با دريافت لايک و کامنت نظر ديگران را درباره خودشان جويا شوند. طبق تحقيقات انجمن بهداشت عمومي (Royal Society for Public Health) اينستاگرام به‌عنوان بدترين و مضرترين شبکه اجتماعي پرکاربرد در دنيا لقب گرفته است. از معايب اين شبکه اجتماعي براي کودکان مي‌توان به مشاهده تصاوير مستهجن و کامنت‌هاي غيراخلاقي، برقراري روابط خطرناک و خارج از عرف با افراد ناشناس، انتشار تصاوير نامعقول، نيتي از زيبايي خود و. اشاره کرد.

تلگرام
بر اساس تحقيقات شرکت نوين هاب، تلگرام باوجود بودن يکي از محبوب‌ترين شبکه‌هاي اجتماعي ايرانيان است. باوجودآنکه محدوديت سني براي استفاده از تلگرام 16 سال است اما هيچ راهي براي کنترل سن در اين برنامه وجود ندارد. تلگرام قابليت اشتراک تصاوير، فايل صوتي، متن و تشکيل گروه را دارد. يکي از خطرات مهم تلگرام براي کودکان چت‌هاي مخفي و گفتگوهايي است که بعد از مدتي ناپديد مي‌شوند. اين يعني کودک مي‌تواند با افراد ناشناسي صحبت کند و بعد هيچ ردي از آن مکالمات باقي نماند. همچنين بازنشر پيام‌ها از گروه‌هاي مختلف حاوي نام کاربري است؛ يعني اگر کودک شما پيامي را بازنشر کند، حساب کاربري او در اختيار ديگران قرارگرفته و افراد غريبه مي‌توانند از اين طريق با کودک شما ارتباط برقرار کرده و او را مورد آزار و اذيت و سوءاستفاده جنسي قرار دهند. امکان پاک کردن پيام از گروه و يا گفتگوهاي دونفره از ويژگي‌هاي ديگري است که اين برنامه را براي کودکان خطرناک‌تر کرده و امکان کنترل والدين را تقريباً به صفر مي‌رساند.

نويسنده : هدي سادات پاکنهاد